He Mea Tuturu te Maranga Ipurangi?
Toka Te Manawa
Mo te nuinga o nga tangata, he uaua te whakaiti i te wa mata engari ka taea. Ahakoa te maha o nga taangata e whakapau haora ana i te ipurangi i ia ra – ina koa mena he hiahia ta raatau mahi – ehara ko te take nui ka awangawanga. Engari ko te nui o te rangahau e kii ana, mo etahi taangata, ko te whakawhirinaki ki te ipurangi te tino mate.
Mēnā kei te tātai ā-hinengaro koe i tō wā mata RN, kia mōhio koe he nui noa atu te whakamahi ipurangi i te waranga ipurangi. "Ko tenei ahuatanga e tino tohatoha ana i nga ahuatanga maha atu o nga tikanga whakarakei tuku iho," e kii ana a Neeraj Gandotra, M.D., tohunga hinengaro me te āpiha hauora i te Roopu Hauora Whanonga Delphi. Hei tiimatanga, ko te tangata kei te wareware ki te ipurangi ka kite i nga tohu whakamuri penei i te pouri, peera ano i nga ahuatanga o te wairua penei i te manukanuka, pouri ranei ki te kore e taea e ratau te ipurangi. Ka whakararu hoki i te oranga o ia ra, no reira ka warewarehia e te hunga kua pa ki te mahi, ki nga mahi hapori, ki te tiaki i te whanau, ki etahi atu kawenga ranei, ki te haere ipurangi.
Ka peera ano hoki te taikaha o te matū, te raru o te ipurangi ki te roro. Ka haere ana tetahi me te waranga ipurangi ki te ipurangi, ka tukuna he reta ki tona roro. Ina tuimotu ana ratou, ka ngaro ratou i taua whakakaha matū ka pa ki te awangawanga, te pouri, me te kore tumanako, e ai ki nga rangahau i whakaputaina i Nga Arotake Hinengaro o Naianei. Ka taea e raatau te whakawhanake i te manawanui ki te haere ki te ipurangi, me haina ki te haangai mo te whakanui i te neurochemical. (E Pa ana: I Tamata ahau ki nga Utauta Mata Mata Api Hou mo te Tapahi I Nga Paapori)
Ko te taapiri ipurangi e kiia ana ko te mate maataki ipurangi, engari kaore i te mohiotia he mate hinengaro i roto i te Manual Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), te aratohu a te APA hei whakatau i nga mate hinengaro.. Engari, kia maarama, ehara i te kii ko te waranga o te ipurangi ehara i te "pono" engari kaore he whakaaro i waenga i te tikanga o te whakamaarama. Ano hoki, kaore i puta te maarama o te ipurangi tae atu ki te 1995, no reira he mea hou tonu te rangahau, me nga tohunga o te hauora e wehewehe ana me pehea te whakariterite.
Mena kei te whakaaro koe he aha te ahua o nga mahi a-ipurangi e huanga ana ki te waranga ipurangi, ko te petipeti ipurangi me te paapori paapori e rua nga momo iti noa o te ahuatanga. (E Pa ana: Ko te Whakamahinga Paapori e Whakaritehia Ana Koe Tauira Moe)
Hei taapiri, he maha nga taangata kua haurangi ki te whakamahi i te ipurangi kia ora ai nga tuuturu, e kii ana a Takuta Gandotra. "Ka taea e ratou te hanga tangata ipurangi me te kii he tangata kee." I te nuinga o nga wa, ka whakamahia e enei taangata tenei hei rongoa i a raatau ano mo nga ahuatanga penei i te awangawanga, te pouri ranei, peera ano hoki e inu ai te waipiro ki nga karearea, e kii ana ia.
Na, me pehea e mahi ai koe i te waranga ipurangi? Ko te rongoa whanonga hinengaro, he momo rongoa korero, he rongoa rongonui mo te waranga ipurangi. Ka taea e nga mahinga hauora te whakaora i nga tohu ka puta mai ma te whakamahi nui i te ipurangi, peera i te kanohi maroke, te tikanga kai kore ranei, e kii ana a Dr. Gandotra. (E Pa ana: Ko te Whakararu Waea Pūkoro He Tino Tangata E Haere Ana Ki Te Whakaora Mo Te Mea)
I te mea kei te ipurangi nga tangata katoa *no* he nui rawa–he "momo karere" etahi tangata–he uaua ki te mohio mena he waranga to koe, tetahi tangata ranei e mohio ana koe, engari he iti noa nga tohu whakatupato hei rapu. Ko te whakaheke i te moe kia noho wa i runga i te ipurangi, kia whakahee mo te whakamahi i te ipurangi i te wa e paatai ana koe, me te kore e aro ki nga kawenga he tohu katoa mo te raukaha ipurangi me te hiahia awhina tetahi.